خداوند در آیه مزبور، خطاب به پیامبرش(صلى الله علیه وآله) درباره این که چرا به برخى از مردم نعمت هاى بیش ترى داده دو نکته بیان مى فرماید:
اول آن که، افزونى نعمت برخى از مردم نشانه دوستى بیش تر خدا با آنها نیست، بلکه نشانه آزمایش خداوند از آنها است. خداوند در آیه دیگرى، در اشاره به این موضوع مى فرماید: أَنَّما أَمْوالُکُمْ وَ أَوْلادُکُمْ فِتْنَةٌ;1 اموال و فرزندان شما فقط مایه آزمایش شمایند. در جاى دیگرى مى فرماید: وَ نَبْلُوکُمْ بِالشَّرِّ وَ الْخَیْرِ فِتْنَةً;2 و شما را به بدى و خوبى مى آزماییم. «فتنه» در اصل به معناى آزمایش است. اموالى هم که خدا به ما عنایت کرده به همین دلیل «فتنه» خوانده شده است تا معلوم شود که آیا در به دست آوردن و مصرف آن، احکام شرعى را رعایت مى کنیم یا نه. بنابراین آنچه وسیله آزمایش است ارزش چشم دوختن و خیره شدن ندارد. بله، اگر چیزى بود که اصالت داشت و ذاتاً مطلوب بود، جا داشت فکرمان را روى آن متمرکز کنیم، اما چون وسیله آزمایش است و باید پس از انجام آزمایش رها شود، ارزش تعلّق خاطرو پر کردن اندیشه را ندارد; مثل برگ کاغذى است که در جلسه امتحان به دانش آموز مى دهند تا پاسخ سؤالاتش را روى آن بنویسد; نباید در فکر این باشد که کاغذ زیبایى است یا نه، باید به اصل امتحان بیندیشد تا خوب از عهده آن برآید.
مطلب دومى که در آیه مزبور بدان اشاره شده، مقایسه این نعمت ها با نعمت هاى اخروى است. تعبیرى که قرآن در این مورد به کار مى برد تعبیرى پرمعنا و دقیق است: و رزقُ ربِّک خیرٌ و اَبقى.; خداوند رزق آخرت را به خصوص به خودش منتسب مى کند. این مطلب وقتى خوب وضوح مى یابد که توجه کنیم از نظر قرآن و تعالیم اسلامى، روزى دهنده خداوند است: إِنَّ اللّهَ هُوَ الرَّزّاقُ ذُو الْقُوَّةِ الْمَتِینُ. همه نعمت هاى این دنیا هم در واقع روزى هایى است که خداوند به انسان داده است. در عین حال مى فرماید: به این نعمت ها که در واقع، وسیله آزمایش است چشم ندوز، رزق مخصوص خدا چیز دیگرى است; رزقُ ربِّک; همان رزقى که درباره شهدا مى فرماید: عِنْدَ رِبِّهِمْ یُرزَقُونَ.3 چنین رزقى است که ارزش دارد انسان به دنبال آن باشد و بدان اهتمام ورزد.
1. انفال (8)، 28.
2. انبیا (21)، 35.
3.آل عمران (3)، 135.
